ตราประจำจังหวัดของไทย
ตราประจำจังหวัดของไทย มีพัฒนาการมาจากตราประจำตำแหน่งของเจ้าเมืองในสมัยสมบูรณาญาสิทธิราชย์ และตราประจำธงประจำกองลูกเสือ 14 มณฑล ในสมัยรัชกาลที่ 6 - 7 ในสมัยที่จอมพลแปลก พิบูลสงครามเป็นนายกรัฐมนตรีนั้น รัฐบาลได้กำหนดให้แต่ละจังหวัดมีตราประจำจังหวัดของตนเองใช้เมื่อ พ.ศ. 2483
โดยกรมศิลปากรเป็นผู้ออกแบบตราตามแนวคิดที่แต่ละจังหวัดกำหนดไว้ ปัจจุบัน เมื่อมีการตั้งจังหวัดขึ้นใหม่ ก็จะมีการออกแบบตราประจำจังหวัดด้วยเสมอ แต่ตราของบางจังหวัดที่ใช้อยู่นั้นบางตราก็ไม่ใช่ตราที่กรมศิลปากรเป็นผู้ออกแบบ บางจังหวัดก็เปลี่ยนไปใช้ตราประจำจังหวัดเป็นแบบอื่นเสียก็มี บางที่ลักษณะของตราก็เพี้ยนไปจากลักษณะที่กรมศิลปากรออกแบบไว้ แต่ยังคงลักษณะหลัก ๆ ของตราเดิมไว้อยู่บ้างก็มี
โดยกรมศิลปากรเป็นผู้ออกแบบตราตามแนวคิดที่แต่ละจังหวัดกำหนดไว้ ปัจจุบัน เมื่อมีการตั้งจังหวัดขึ้นใหม่ ก็จะมีการออกแบบตราประจำจังหวัดด้วยเสมอ แต่ตราของบางจังหวัดที่ใช้อยู่นั้นบางตราก็ไม่ใช่ตราที่กรมศิลปากรเป็นผู้ออกแบบ บางจังหวัดก็เปลี่ยนไปใช้ตราประจำจังหวัดเป็นแบบอื่นเสียก็มี บางที่ลักษณะของตราก็เพี้ยนไปจากลักษณะที่กรมศิลปากรออกแบบไว้ แต่ยังคงลักษณะหลัก ๆ ของตราเดิมไว้อยู่บ้างก็มี
ตราประจำจังหวัด
ภาคเหนือ
จังหวัด | ภาพตรา | ระยะเวลาการใช้ | คำอธิบาย | หมายเหตุ |
---|---|---|---|---|
จังหวัดเชียงราย | พ.ศ. 2483 - | รูปช้างสีขาวกับเมฆ ลายที่ขอบตรามีรูปนาคเกี้ยว | ||
จังหวัดเชียงใหม่ | พ.ศ. 2483 - | รูปช้างเผือกยืนอยู่ในเรือนแก้ว | ตรานี้เป็นตราเดิมในธงประจำกองลูกเสือ มณฑลพายัพ | |
จังหวัดน่าน | พ.ศ. 2483 | รูปพระธาตุแช่แห้งบนหลังโคอุสุภราช | ||
จังหวัดพะเยา | พ.ศ. 2520 - | รูปพระเจ้าตนหลวงวัดศรีโคมคำ ประทับเหนือกว๊านพะเยา มีช่อรวงข้าวประดับอยู่สองข้าง เบื้องบนมีลายกนกเปลว 7 ลายลอยอยู่ | ||
จังหวัดแพร่ | พ.ศ. 2483 - | รูปพระธาตุช่อแฮบนหลังม้า | ||
จังหวัดแม่ฮ่องสอน | พ.ศ. 2483 - | รูปช้างเล่นน้ำ | ||
จังหวัดลำปาง | พ.ศ. 2483 - | รูปไก่ ยืนอยู่ในประตูมณฑปวัดพระธาตุลำปางหลวง | ||
จังหวัดลำพูน | พ.ศ. 2483 - | รูปพระบรมธาตุหริภุญไชย | ||
จังหวัดอุตรดิตถ์ | พ.ศ. 2483 - | รูปมณฑปประดิษฐานพระแท่นศิลาอาสน์ มีลวดลายกนกประกอบ |
ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
จังหวัด | ภาพตรา | ระยเวลาการใช้ | คำอธิบาย | หมายเหตุ |
---|---|---|---|---|
จังหวัดกาฬสินธุ์ | พ.ศ. 2490 - | รูปติณชาติ (หญ้า) กาฬสินธุ์ (บึงน้ำสีดำ) ภูเขา และเมฆ | ||
จังหวัดขอนแก่น | พ.ศ. 2483 - | รูปพระเจดีย์ก่อไว้บนตอไม้ หมายถึง พระธาตุขามแก่น | ||
จังหวัดชัยภูมิ | พ.ศ. 2483 - | รูปธงสามชายอันเป็นธงชัยประจำกองทัพสมัยโบราณ | ||
จังหวัดนครพนม | พ.ศ. 2483 - | รูปพระธาตุพนม | ||
จังหวัดนครราชสีมา | พ.ศ. 2483 - | รูปอนุสาวรีย์ท้าวสุรนารีหน้าประตูชุมพล | ||
จังหวัดบึงกาฬ | พ.ศ. 2554 - | รูปภูทอก บึงโขงหลง และต้นไม้[1] | ||
จังหวัดบุรีรัมย์ | พ.ศ. 2483 | รูปเทพยดาฟ้อนรำหน้าปราสาทหินพนมรุ้ง | ||
จังหวัดมหาสารคาม | พ.ศ. 2483 - | รูปทุ่งนาและต้นรัง มาจากชื่อเมืองมหาสาลคาม (หมายถึงหมู่บ้านต้นรังใหญ่) ซึ่งสะกดเพี้ยนมาเป็นมหาสารคามในปัจจุบัน | ||
จังหวัดมุกดาหาร | พ.ศ. 2525 - | รูปปราสาทสองนางสถิต ประดิษฐานแก้วมุกดาหาร | ตรานี้กรมศิลปากรไม่ได้เป็นผู้ออกแบบ | |
จังหวัดยโสธร | พ.ศ. 2515 - | รูปพระธาตุอานนท์ พระธาตุคู่บ้านคู่เมืองในวัดมหาธาตุ มีสิงห์ขนาบสองข้าง มาจากชื่อที่ตั้งเมืองเมื่อแรกสร้างคือบ้านสิงห์ท่า รูปดอกบัวบานหมายถึงจังหวัดยโสธรแยกมาจากจังหวัดอุบลราชธานี รัศมีบนยอดแปดแฉกหมายถึงอำเภอทั้งแปดของจังหวัด | ||
จังหวัดร้อยเอ็ด | พ.ศ. 2545 - | รูปศาลหลักเมืองบนเกาะกลางบึงพลาญชัยเบื้องหลังเป็นรูปพระมหาเจดีย์ชัยมงคล โดยมีกรอบวงกลมเป็นรูปรวงข้าวล้อมรอบ | เดิมตราจังหวัดร้อยเอ็ดมีเพียงรูปศาลหลักเมืองบนเกาะกลางบึงพลาญชัยเท่านั้น ส่วนปีที่ใช้ตราปัจจุบันอ้างตามประกาศในราชกิจจานุเบกษาซึ่งออกแบบโดยนายรังสรรค์ ต้นทัพไทย | |
จังหวัดเลย | พ.ศ. 2483 - | รูปพระธาตุศรีสองรัก เบื้องหลังเป็นทิวเขา | ||
จังหวัดศรีสะเกษ | พ.ศ. 2512 - | รูปปรางค์กู่ มีดอกลำดวน 6 กลีบรองรับอยู่เบื้องล่าง | ||
จังหวัดสกลนคร | พ.ศ. 2483 - | รูปพระธาตุเชิงชุม หน้าหนองหานหลวงและดอนสวรรค์ | ||
จังหวัดสุรินทร์ | พ.ศ. 2483 - | รูปพระอินทร์ประทับบนแท่นศีรษะช้างเอราวัณ หน้าปราสาทหินศีขรภูมิ | เดิมเรียกปราสาทหินศีขรภูมิว่าปราสาทหินบ้านระแงง | |
จังหวัดหนองคาย | พ.ศ. 2483 - | รูปกอไผ่ริมหนองน้ำ | ||
จังหวัดหนองบัวลำภู | พ.ศ. 2537 - | รูปพระบรมรูปสมเด็จพระนเรศวรมหาราชประทับยืนหน้าศาล เบื้องหลังเป็นหนองบัวลำภู | ในระยะแรก ตราที่ทางจังหวัดออกแบบเองมีเฉพาะรูปศาลสมเด็จพระนเรศวรในวงกลมเท่านั้น | |
จังหวัดอุดรธานี | พ.ศ. 2483 | รูปท้าวเวสสุวัณหรือท้าวกุเวร เทพเจ้าประจำทิศเหนือ | ตรานี้เป็นตราเดิมในธงประจำกองลูกเสือมณฑลอุดร | |
จังหวัดอุบลราชธานี | พ.ศ. 2483 - | รูปดอกบัวบานชูช่อพ้นน้ำ | ||
จังหวัดอำนาจเจริญ | พ.ศ. 2537 - | รูปพระมงคลมิ่งเมือง พระพุทธรูปสำคัญประจำจังหวัด | ก่อนหน้านี้ทางจังหวัดใช้ตราอีกแบบหนึ่ง แต่มีลักษณะคล้ายตราในปัจจุบัน |
ภาคกลาง
เขตการปกครอง/จังหวัด | ภาพตรา | ระยะเวลาการใช้ | คำอธิบาย | หมายเหตุ |
---|---|---|---|---|
กรุงเทพมหานคร | พ.ศ. 2516 - | รูปพระอินทร์ทรงช้างเอราวัณเป็นสีเขียว ตามแบบภาพฝีพระหัตถ์ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัติวงศ์[2] | ตรานี้เคยใช้เป็นตราเทศบาลนครหลวงกรุงเทพธนบุรี โดยข้อความที่อยู่เหนือรูปพระอินทร์ทรงช้างนั้นเป็นคำว่า "เทศบาลนครหลวง" | |
จังหวัดกำแพงเพชร | พ.ศ. 2483 - | รูปกำแพงเมืองมีใบเสมาประดับเพชร | ||
จังหวัดชัยนาท | พ.ศ. 2483 - | รูปธรรมจักรหน้าภูเขา ซึ่งหมายเอาได้ทั้งเขาสรรพยาและเขาธรรมามูล | แบบที่จังหวัดใช้ในปัจจุบัน เพิ่มตราครุฑไว้ที่ส่วนล่างของตราด้วย | |
จังหวัดนครนายก | พ.ศ. 2483 - | รูปช้างชูรวงข้าว เบื้องหลังเป็นลอมฟาง | ใน พ.ศ. 2545 ตราของจังหวัดที่ประกาศอยู่ในราชกิจจานุเบกษาได้เพิ่มแถบชื่อจังหวัดและลายขอบตรา โดยตัดองค์ประกอบที่อยู่เบื้องหลังรูปช้างชูรวงข้าวออกทั้งหมด | |
จังหวัดนครปฐม | พ.ศ. 2483 - | รูปพระปฐมเจดีย์ ประดับด้วยเครื่องหมายเลข 4 ไทยในพระมหาพิชัยมงกุฎ | ตรานี้เป็นตราเดิมในธงประจำกองลูกเสือมณฑลนครชัยศรี | |
จังหวัดนครสวรรค์ | พ.ศ. 2483 - | รูปวิมาน 3 ยอด | ตรานี้ดัดแปลงจากตราในธงประจำกองลูกเสือ มณฑลนครสวรรค์ | |
จังหวัดนนทบุรี | พ.ศ. 2483 - | รูปหม้อน้ำดินเผาลายวิจิตร หมายถึง ชาวจังหวัดนนทบุรีมีอาชีพทำเครื่องปั้นดินเผาซึ่งมีชื่อเสียงมาช้านาน | ||
จังหวัดปทุมธานี | พ.ศ. 2483 - | รูปบัวหลวงและช่อรวงข้าวชูช่อเหนือน้ำ | ตราที่จังหวัดใช้ในปัจจุบันเขียนขึ้นใหม่ โดยเพิ่มแถบชื่อจังหวัดไว้ที่ส่วนล่างของตรา | |
จังหวัดพระนครศรีอยุธยา | พ.ศ. 2483 - | รูปสังข์ทักษิณาวัตร ประดิษฐานบนพานแว่นฟ้าในปราสาทใต้ต้นหมัน | ตรานี้เป็นตราเดิมในธงประจำกองลูกเสือมณฑลอยุธยา | |
จังหวัดพิจิตร | พ.ศ. 2483 - | รูปต้นโพธิ์ริมสระหลวง | ||
จังหวัดพิษณุโลก | ไม่มีข้อมูล | รูปพระพุทธชินราช พระคู่บ้านคู่เมืองพิษณุโลก | เดิมกรมศิลปากรออกแบบให้ใช้ตราพระเจดีย์จุฬามณีอยู่เหนือลูกโลก 3 ลูก โดยหมายเอานามเมืองพิษณุโลกเป็นหลักในการผูกตรา | |
จังหวัดเพชรบูรณ์ | พ.ศ. 2483 - | รูปเพชรกับภูเขาและไร่ยาสูบ | ||
จังหวัดลพบุรี | พ.ศ. 2483 - | รูปพระนารายณ์สี่กร ประทับยืนหน้าพระปรางค์สามยอด | ||
จังหวัดสมุทรปราการ | พ.ศ. 2483 - | รูปพระสมุทรเจดีย์ | ||
จังหวัดสมุทรสงคราม | พ.ศ. 2483 - | รูปกลองลอยน้ำ | ||
จังหวัดสมุทรสาคร | พ.ศ. 2483 - | รูปสำเภาจีนในแม่น้ำท่าจีน | ||
จังหวัดสระบุรี | พ.ศ. 2483 - | รูปมณฑปพระพุทธบาทสระบุรี | ตรานี้เขียนขึ้นจากภาพถ่ายจริงของมณฑปพระพุทธบาทสระบุรี | |
จังหวัดสิงห์บุรี | พ.ศ. 2547 - | รูปอนุสาวรีย์วีรชนค่ายบางระจันในวงกลม ขอบวงกลมเป็นแถบสีธงชาติ[3] | เดิมทางจังหวัดใช้ตรารูปค่ายบางระจัน | |
จังหวัดสุพรรณบุรี | พ.ศ. 2483 - | รูปการทำยุทธหัตถีระหว่างสมเด็จพระนเรศวรมหาราชกับพระมหาอุปราชมังกะยอชวาที่ตำบลหนองสาหร่าย เมื่อ พ.ศ. 2135 | ||
จังหวัดสุโขทัย | พ.ศ. 2483 - | รูปพ่อขุนรามคำแหงมหาราชประทับบนพระแท่นมนังคศิลาอาสน์ | ||
จังหวัดอ่างทอง | พ.ศ. 2483 - | รูปรวงข้าวในอ่างน้ำสีทอง | ||
จังหวัดอุทัยธานี | พ.ศ. 2520 - | รูปศาลสมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก เบื้องหลังคือเขาสะแกกรัง | เดิมจังหวัดใช้ตราเขาสะแกกรังและพระอาทิตย์อุทัย |
ภาคตะวันออก
จังหวัด | ภาพตรา | ระยะเวลาการใช้ | คำอธิบาย | หมายเหตุ |
---|---|---|---|---|
จังหวัดจันทบุรี | พ.ศ. 2483 - | รูปกระต่ายในดวงจันทร์ | ตรานี้เป็นตราเดิมในธงประจำกองลูกเสือมณฑลจันทบุรี | |
จังหวัดฉะเชิงเทรา | พ.ศ. 2550 - | รูปพระอุโบสถหลังใหม่วัดโสธรวรารามวรวิหาร | ตราเดิมเป็นรูปพระอุโบสถหลังเก่าของวัดโสธรวรารามวรวิหาร | |
จังหวัดชลบุรี | พ.ศ. 2483 - | รูปเขาสามมุกริมทะเลอ่าวไทย | ||
จังหวัดตราด | ไม่มีข้อมูล | รูปโป๊ะ เรือใบ และเกาะช้าง | เดิมจังหวัดใช้ตรารูปเรือหลวงตราดเพื่อเป็นอนุสรณ์ในยุทธนาวีเกาะช้าง | |
จังหวัดปราจีนบุรี | พ.ศ. 2483 - | รูปต้นพระศรีมหาโพธิ์ | ||
จังหวัดระยอง | พ.ศ. 2483 - | รูปพลับพลาที่ประทับของรัชกาลที่ 5 บนเกาะเสม็ด | ||
จังหวัดสระแก้ว | พ.ศ. 2536 - | รูปพระพุทธรูปปางสรงสรีระ ประทับยืนบนดอกบัว ด้านหลังเป็นภาพพระอาทิตย์ยามรุ่ง ตอนกลางเป็นภาพปราสาทเขาน้อยสีชมพู | ตรานี้กรมศิลปากรไม่ได้เป็นผู้ออกแบบ |
ภาคตะวันตก
จังหวัด | ภาพตรา | ระยะเวลาการใช้ | คำอธิบาย | หมายเหตุ |
---|---|---|---|---|
จังหวัดกาญจนบุรี | พ.ศ. 2483 - | รูปด่านพระเจดีย์สามองค์ | แบบที่จังหวัดใช้อยู่ในปัจจุบันมีการเพิ่มชื่อจังหวัดทั้งอักษรไทยและอักษรโรมันไว้ที่ขอบภาพด้วย | |
จังหวัดตาก | พ.ศ. 2483 - | รูปสมเด็จพระนเรศวรมหาราชทรงหลั่งทักษิโณทกเหนือคอช้าง | ||
จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ | พ.ศ. 2483 - | รูปพระที่นั่งคูหาคฤหาสน์ และมีภาพเกาะหลักอยู่เบื้องหลัง | ||
จังหวัดเพชรบุรี | พ.ศ. 2483 - | รูปทุ่งนา ต้นตาลโตนด และพระนครคีรีหรือเขาวัง | ||
จังหวัดราชบุรี | 9 มิถุนายน พ.ศ. 2509 - | รูปเครื่องราชกกุธภัณฑ์ 2 ชนิด คือ ฉลองพระบาทเชิงงอนและพระแสงขรรค์ชัยศรี | รูปฉลองพระบาทมีที่มาจากตราในธงประจำกองลูกเสือมณฑลราชบุรี(ก่อนหน้านี้ทางจังหวัดใช้ตรารูปเขางู มีงูล้อมรอบ) |
ภาคใต้
จังหวัด | ภาพตรา | ระยะเวลาการใช้ | คำอธิบาย | หมายเหตุ |
---|---|---|---|---|
จังหวัดกระบี่ | พ.ศ. 2483 - | รูปกระบี่ไขว้ เบื้องหลังเป็นรูปภูเขาและทะเล | ||
จังหวัดชุมพร | พ.ศ. 2483 - | รูปเทวสตรียืนประทานพรหน้าค่าย มีต้นมะเดื่อขนาบอยู่ 2 ข้าง | ||
จังหวัดตรัง | พ.ศ. 2483 - | รูปกระโจมไฟ ท่าเรือ และลูกคลื่นในท้องทะเล | ||
จังหวัดนครศรีธรรมราช | พ.ศ. 2483 - | รูปพระบรมธาตุเมืองนครศรีธรรมราชมีตรา 12 นักษัตรล้อมรอบ | ||
จังหวัดนราธิวาส | พ.ศ. 2520 - | รูปเรือกอและกางใบแล่นรับลมเต็มที่ ภายในใบเรือเป็นรูปช้างเผือกทรงเครื่องคชาภรณ์ รูปช้างนั้นหมายถึงพระศรีนรารัฐราชกิริณีฯ ช้างสำคัญซึ่งจังหวัดนราธิวาสได้น้อมเกล้าฯ ถวายพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช เมื่อ พ.ศ. 2520 | จังหวัดนราธิวาสได้เปลี่ยนแปลงตรามาแล้ว 2 ครั้ง ครั้งแรกใช้ตรารูปใบเรือขึงอยู่บนพื้น ภายในมีภาพกริชคดและพญานาคอยู่ เบื้องหลังเป็นรูปอาทิตย์อุทัย ต่อมาเปลี่ยนเป็นรูปคนงานกรีดยางพารา | |
จังหวัดปัตตานี | พ.ศ. 2483 - | รูปปืนใหญ่ศรีปัตตานีหรือนางพญาตานี | ||
จังหวัดพังงา | ไม่มีข้อมูล | รูปเรือขุดเหมือง เขารูปช้าง และเกาะตาปู | ภาพตรานี้เป็นตราที่ได้ประกาศรับรองให้ใช้เป็นตราราชการตามประกาศราชกิจจานุเบกษาเมื่อ พ.ศ. 2545 แต่จะมีการปรับปรุงแบบจากตราเดิม (ซึ่งไม่มีรูปเกาะตาปู) เมื่อใดนั้นไม่ทราบ | |
จังหวัดพัทลุง | พ.ศ. 2483 - | รูปเขาอกทะลุ | ||
จังหวัดภูเก็ต | พ.ศ. 2528 - | รูปอนุสาวรีย์ท้าวเทพกระษัตรี ท้าวศรีสุนทร วาดจากของจริง | ตราเดิมที่กรมศิลปากรออกแบบไว้เป็นรูปสองวีรสตรี คือ ท้าวเทพกระษัตรีและท้าวศรีสุนทรยืนถือดาบ เบื้องหลังเป็นภาพเกาะถลาง | |
จังหวัดระนอง | พ.ศ. 2483 - | รูปปราสาทตั้งอยู่บนภูเขา มีรูปเลข 5 ไทย ประดิษฐานอยู่บนพานแว่นฟ้า | ||
จังหวัดสตูล | พ.ศ. 2483 - | รูปพระสมุทรเทวาประทับนั่งบนแท่นหิน เบื้องหลังเป็นพระอาทิตย์อัสดง | ||
จังหวัดสงขลา | พ.ศ. 2483 - | รูปขอนสังข์วางอยู่บนพานแว่นฟ้า | ตรานี้เป็นตราเดิมในธงประจำกองลูกเสือมณฑลนครศรีธรรมราช | |
จังหวัดสุราษฎร์ธานี | พ.ศ. 2483 - | รูปพระบรมธาตุไชยา | ||
จังหวัดยะลา | พ.ศ. 2483 - | รูปคนงานทำเหมืองดีบุก |
ตราประจำจังหวัดในอดีต
จังหวัด | ภาพตรา | ระยะเวลาการใช้ | คำอธิบาย | หมายเหตุ |
---|---|---|---|---|
จังหวัดธนบุรี | พ.ศ. 2483-2514 | รูปพระปรางค์วัดอรุณราชวรารามราชวรมหาวิหาร | ||
จังหวัดพระนคร | พ.ศ. 2483-2514 | รูปพระที่นั่งจักรีมหาปราสาท | ||
จังหวัดนครจัมปาศักดิ์ | ไม่มีภาพ | พ.ศ. 2484-2489 | รูปปราสาทวัดภู | ในหนังสือ "ตราประจำจังหวัด" ซึ่งกรมศิลปากรจัดพิมพ์ เมื่อปี พ.ศ. 2542 มิได้ตีพิมพ์ภาพตราดังกล่าวประกอบไว้ มีเพียงข้อความบรรยายลักษณะตราเท่านั้น |
จังหวัดพระตะบอง | พ.ศ. 2484-2489 | รูปพระยาโคตรบองเงื้อกระบองทำท่าจะขว้าง | ||
จังหวัดพิบูลสงคราม | พ.ศ. 2484-2489 | รูปอนุสาวรีย์ไก่กางปีก | ||
จังหวัดลานช้าง | พ.ศ. 2484-2489 | รูปโขลงช้างยืนอยู่กลางลานกว้าง |
No comments:
Post a Comment